ΕΠΟΧΙΑΚΟΙ ΧΕΙΡΙΣΜΟΙ ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ

Στην βόρεια Ελλάδα από τα τέλη του Γενάρη αρχίζει η ωοτοκία της βασίλισσας και πολύ νωρίτερα στις νότιες και νησιωτικές περιοχές,που είναι πολύ αμφίβολο αν διακόπηκε και καθόλου.

Παρόλα αυτά όμως ο πληθυσμός του μελισσιού συνεχίζει να μειώνεται,επειδή οι συνθήκες είναι ακόμη αντίξοες και οι γηρασμένες μέλισσες που πεθαίνουν είναι περισσότερες από αυτές που γεννιούνται.Επιπλέον,την περίοδο αυτήν οι τροφές καταναλώνονται γρήγορα λόγω της εκτροφής του γόνου, ενώ οι μέλισσες αδυνατούν να συλλέξουν τροφή από τη φύση.Αυτό είναι το <<κρίσιμο στάδιο>> της ανάπτυξη του μελισσιού κατά το οποίο,εξαιτίας των δυσμενών αυτών συνθηκών,μερικά μελίσσια θα χαθούν.

 Γι'αυτό ο μελισσοκόμος πρέπει να στρέψει την προσοχή του στη διάσωση εκείνων που κινδυνεύουν από λιμοκτονία και στον περιορισμό των απωλειών των σμηνών που ξεχειμώνιασαν επιτυχώς.

Με μια γρήγορη ματιά επιθεωρείται η γονοφωλιά και μετακινούνται τα πλαίσια με μέλι δίπλα στο γόνο.Εάν δεν υπάρχουν τροφές γίνεται τροφοδότηση με ζαχαροζύμαρο (μέλι και άχνη ζάχαρη) πρωτίστως ή μα άλλη ξηρή τροφή ή με κηρήθρες με σφραγισμένο μέλι,εάν υπάρχου στην αποθήκη,οι οποίες να προέρχονται από υγιή μελίσσια.

 Στην διεγερτική τροφοδότηση δεν παίζει ρόλο η ποσότητα που θα δεχτεί το μελίσσι αλλά η συχνότητα και σταθερότητα του σιροπιού έτσι ώστε να μην αποδιοργανωθεί η σωστή λειτουργία του.

 Σωστό είναι να γίνεται η τροφοδοσία με μικρές ποσότητες σε τακτά και σταθερά χρονικά διαστήματα,πάντα όμως όταν ο καιρός είναι καλος.Σε διαφορετική περίπτωση <<ξεγελάει>> τις μέλισσες με αποτέλεσμα να βγαίνουν προς ανεύρεση τροφής,που όμως δεν υπάρχει,και αρκετές από αυτές να πεθαίνουν απο το κρύο.

 Αποφεύγεται τροφοδοσία υγρής μορφής όταν ο καιρός είναι βροχερός,γιατί δημιουργούνται παράγοντες υγρασίας που συντελούν στην ανάπτυξη νοζεμίασης στο μελίσσι.Όταν σε κάποια μελίσσια οι μέλισσες είναι ακινητοποιημένες μέσα στα άδεια κελί με το κεφάλι να στρέφεται στον πυθμένα του κελιού,υπάρχει πρόβλημα λιμοκτονίας.Σ'αυτήν την περίπτωση ραντίζονται άμεσα τα πλαίσια με σιρόπη και όταν εμφανίσουν κινητικότητα τροφοδοτούνται κανονικά.

 Για να ξεχειμωνιάσουν με επιτυχία τα μελίσσια πρέπει να μπουν στο χειμώνα με δυνατό πληθυσμό και με αρκετά αποθέματα τροφής. Δυνατά μελίσσια νωρίς την Άνοιξη έχουν όλες τις προϋποθέσεις να αναπτυχθούν,να εκμεταλλευτούν τις ανθοφορίες και να δώσουν καλές παραγωγές.

 Στην αρχή της Άνοιξης ο μελισσοκόμος πρέπει να καταστρώσει τα σχέδια του για την νέα μελισσοκομική χρονιά.Αφού μετρήσει τα μελίσσια του καταγράφοντας τις απώλειες του χειμώνα,θα αποφασίσει πιο σύστημα εκμετάλευσης θα ακολουθήσει. Ο προγραμματισμός θα γίνει με βάση τις επιδιώξεις του,την κατάσταση των μελισσιών του και τις δυνατότητες των περιοχών που δραστηριοποιείται. Επομένως,είναι σημαντικό αυτή  την εποχή ο μελισσοκόμος να αποφασίσει αν θα αυξήσει τα μελίσσια του,αν θα δώσει βαρύτητα μόνο στην παραγωγή μελιού ή θα ασχοληθεί και με άλλα προϊόντα της μέλισσας,ποιες βασίλισσες θα αντικαταστήσει και ποιες ανθοφορίες θα επιδιώξει να εκμεταλλευτεί.

 Σ'αυτή τη χρονική στιγμή τίθεται το εξής δίλημμα.......όταν στο μελισσοκομείο υπάρχουν μελίσσια διαφορετικής δυναμικότητας,είναι προτιμότερο να τα εξισώσουμε βάζοντας στα αδύνατα μελίσσια πλαίσια κλειστού γόνου από άλλα δυνατά ή να αναπτύξουμε ανεξάρτητα τα διαφορετικής δυναμικότητας΄μελίσσια?

Υπάρχουν υπέρ και κατά και στις δυο περιπτώσεις.

Στην πρώτη περίπτωση απλοποιούνται οι μελισσοκομικοί χειρισμοί,αφού σε κάθε επιθεώρηση γίνονται οι ίδιες εργασίες,δίνεται η δυνατότητα στα αδύνατα μελίσσια να αναπτυχθούν και μειώνονται οι πιθανότητες σμηνουργίας.Το μειονέκτημα είναι πως κάποια μελίσσια θα συνεχίσουν να είναι προβληματικά,ενώ δεν θα μπορούν να εφαρμοστούν διαφορετικά συστήματα εκμετάλλευσης.Στην δεύτερη περίπτωση τα προβληματικά μελίσσια είναι εντοπισμένα.Επίσης δίνεται η δυνατότητα εφαρμογής διαφορετικών συστημάτων εκμετάλλευσης,αλλά η επιθεώρηση γίνεται πολύπλοκη εργασία,αφού απαιτούνται πολλές και διαφορετικές επεμβάσεις.

Καθώς προχωράει η άνοιξη,απομακρύνεται ο κίνδυνος των χαμηλών θερμοκρασιών.Τα μελίσσια έχουν στη διάθεση τους άφθονο νέκταρ και γύρη, η βασίλισσα γεννά εντατικά και εκτρέφεται γόνος στο μέγιστο βαθμό.Έτσι,τα μελίσσια αναπτύσσονται πολύ γρήγορα και οι συνθήκες είναι ευνοϊκές για το κτίσιμο των κηρηθρών.

 Εμπόδια στην ανάπτυξη του μελισσιού είναι ο περιορισμένος διαθέσιμος χώρος για την ωοτοκία της βασίλισσας,οι αρρώστιες,η ποιότητα της βασίλισσας και οι λίγες μέλισσες που έχει ένα μελίσσι αυτή την εποχή.Τεχνικές όπως η μετατόπιση των κεντρικών κηρηθρών με γόνο στην 'άκρη της γονοφωλιάς,η τοποθέτηση κτισμένων κηρηθρών μα άδεια κελιά δίπλα στο γόνο,η περιστροφή των δυο ακριανών κηρηθρών της γονοφωλιάς,όταν είναι καλυμμένες με γόνο μόνο από την εσωτερική τους πλευρά,ώστε η πλευρά με τα άδεια κελιά να μετακινηθεί προς το εσωτερικό,αυξάνουν τον διαθέσιμο χώρο για ωοτοκία.

Τέλος,όταν ο γόνος καλύψει 6-8 πλαίσια ,τοποθετείτε δεύτερο πάτωμα στο οποίο μεταφέρονται δύο πλαίσια με γόνο και τουλάχιστον ένα πλαίσιο με τροφές.Τα πλαίσια που αφαιρούνται από τον κάτω όροφο,αναπληρώνονται με κτισμένες κηρήθρες ή αν δεν υπάρχουν αυτές,με φύλλα κηρήθρας.

 Την εποχή αυτή τα μελίσσια κτίζουν εντατικά και είναι ευκερία να γίνει αντικατάσταση των παλιών κηρηθρών.Τοποθετούνται φύλλα κηρήθρας όταν το μελίσσι μπορεί να κτίσει.Αυτό συμβαίνει όταν η θερμοκρασία ξεπεράσει τους 10οC.Υπάρχει νέκταρ και γύρη στην φύση και αρκετές μέλισσες να κτίσουν.Οι άκτιστες κηρήθρες δεν τοποθετούνται ποτέ ανάμεσα στο γόνο αλλά αμέσως μετά το γόνο και πριν από τα πλαίσια της γύρης και του μελιού,για να μη δημιουργούν εμπόδιο στη συνοχή του σμήνους και εντείνουν πιθανό πρόβλημα σμηνουργίας. 

 Παράλληλα μπορεί να γίνει καθαρισμός των πλαισίων και των πυθμένων των κυψελών από τα προεξέχοντα κεριά.

Με αυτόν τον τρόπο μειώνεται η πιθανότητα να σκοτωθεί η βασίλισσα κατά τη διάρκεια των χειρισμών.

Ενδείκνυται η χρήση κινητών βάσεων για ευκολότερο καθαρισμό των κυψελών. Τέλος μπορούν να αντικατασταθούν οι φθαρμένες κυψέλες με καινούργιες η επισκευασμένες. Η εργασία αυτή πρέπει να γίνει γρήγορα και προσεκτικά για να μην κρυώσει ο γόνος, να μην τραυματιστεί η βασίλισσα και να μη προκληθεί λεηλασία.

Μια από τις εργασίες αυτής της εποχής είναι η παραγωγή ή η προμήθεια βασιλισσών, για την αντικατάσταση των ηλικιωμένων, άρα μη παραγωγικών, ή ακατάλληλων βασιλισσών. Μέριμνα του κάθε μελισσοκόμου πρέπει να είναι η αντικατάσταση κάθε χρόνο τουλάχιστον του 1/3 των βασιλισσών. Ο μελισσοκόμος καλό είναι να επιλέξει την καταλληλότερη για την επιχείρηση του μέθοδο βασιλοτροφίας ή τον  πλέον αξιόπιστο προμηθευτή - βασιλοτρόφο, αν αγοράζει τις βασίλισσες.

Για τη βασιλοτροφία επιλέγονται μελίσσια που παρήγαγαν το περισσότερο μέλι τα προηγούμενα έτη, σύμφωνα με τα στοιχεία που τηρεί ο μελισσοκόμος.Επίσης χρησιμοποιούνται μελίσσια που δεν είναι επιθετικά και δεν έχουν ασθένειες του γόνου, όπως ασκοσφαίροση ή σηψηγονία.

Η σμηνουργία είναι ο φυσικός είναι ο φυσικός πολλαπλασιασμός είναι ο φυσικός πολλαπλασιασμός του μελισσιού και είναι απαραίτητη διαδικασία για τη διαιώνισή του.

Το φαινόμενο αυτό όμως είναι ανεπιθύμητο για το μελισσοκόμο, επειδή το μελίσσι χάνει μεγάλο μέρος του πληθυσμού του, με αποτέλεσμα τη δραματική μείωση της παραγωγής μελιού. 

Η αύξηση του χώρου του μελισσιού με την προσθήκη κτισμένων ή άκτιστων κηρηθρών και την προσθήκη δεύτερου πατώματος,όταν ο πληθυσμός φτάσει τα 9-10 πλαίσια, η τοποθέτηση νέων βασιλισσών και ο επαρκής αερισμός περιορίζουν το πρόβλημα.

Η καταστολή της σμηνουργίας είναι πιο δύσκολη και κοπιαστική. Καταστροφή των βασιλικών κελιών , περιορισμός της βασίλισσας,δημιουργία παραφυάδων με βασιλικά κελιά σμηνουργίας,είναι μερικά από τα μέτρα που εφαρμόζονται,όλα όμως έχουν μειονεκτήματα.

Ο Μάρτιος είναι πλούσιος σε ανθοφορία οπωροφόρων δένδρων, όπως η ροδακινιά, η βερικοκιά και η αμυγδαλιά.

Επιπλέον κυριαρχούν αρωματικά φυτά όπως το δενδρολίβανο, το φασκόμηλο και η άγρια λεβάντα.Ιδιαίτερα σημαντικό φυτό, όπου υπάρχει, είναι η ανοιξιάτικη κουμαριά. Η δάφνη όπως και τα όψιμα κυπαρίσσια προσφέρουν στις μέλισσες γύρη.

Το ανοιξιάτικο πεύκο και η πορτοκαλιά δημιουργούν αρκετές χρονιές τις προϋποθέσεις πρώιμου τρύγου.

Η μελιτοέκκριση του πεύκου αυτόν τον μήνα είναι εντυπωσιακή, αλλά αξιοποιείται μερικώς.

Με χειρισμούς με τους οποίους επιτυγχάνονται δυνατοί πληθυσμοί μελισσών , μπορεί να γίνει εκμετάλλευση του ανοιξιάτικου πεύκου από μέσα Μαρτίου έως τέλη Απριλίου για παραγώγη μελιού. Το μέλι της πορτοκαλιάς, είναι από τα πιο εύγευστα και πλέον εμφανισιακά μέλια της χώρας μας και πρέπει να αυξήσει το ποσοστό συμμετοχής του στην συνολική ελληνική παραγωγή, σύμφωνα με τις δυνατότητες νεκταροέκκρισης του δένδρου.